dinsdag, 06 december 2011
Doorgaans loopt onze branche niet voorop als het gaat om het implementeren van nieuwe technologie. Als leraar is het echter wel verstandig aan te sluiten bij de denkwereld van je leerlingen. En die leerlingen denken niet meer in termen van "even boeken halen in de bieb" of "mag ik jouw aantekeningen overschrijven". Sociaal? Dat is toch als je veel vrienden hebt op Facebook, Hyves en Twitter?
Voor de huidige generatie adolescenten is het internet net zo min weg te denken als het water uit de kraan. Deze zogenaamde digital natives zetten in een handomdraai hun aantekeningen van geschiedenis online, waarna de reacties van klasgenoten op Facebook al snel volgen. Roosterwijzigingen checken ze vanuit bed met hun mobiel. Een leraar die een beetje bij de tijd wil zijn twittert na afloop van een proefwerk de antwoorden door. Moeten we dit allemaal toejuichen? Wat is nuttig gebruik van sociale media? Zijn kinderen in het speciaal onderwijs extra kwetsbaar voor de risico's?
Geschiedenis van de techniek in het onderwijs
Ooit was een luistertoets via de cassette-recorder of een uitje naar het kopiëerapparaat het technische hoogtepunt van een schooldag. Sinds de jaren negentig is vooral de computer niet meer weg te denken uit het onderwijs. Aanvankelijk voor tekstverwerken, later -met de komst van internet- voor het verspreiden en vergaren van informatie. Nu dient het web vooral voor het leggen van sociale contacten, die uiteraard ook weer een bron van informatie zijn.
Ooit was een luistertoets via de cassette-recorder of een uitje naar het kopiëerapparaat het technische hoogtepunt van een schooldag. Sinds de jaren negentig is vooral de computer niet meer weg te denken uit het onderwijs. Aanvankelijk voor tekstverwerken, later -met de komst van internet- voor het verspreiden en vergaren van informatie. Nu dient het web vooral voor het leggen van sociale contacten, die uiteraard ook weer een bron van informatie zijn.
Het succes van internet: de macht van de grote getallen
De kracht van het internet zit hem in "the wisdom of the crowds". Sociale media zijn zo succesvol door de grote gebruikersaantallen.
Het lastige met onderwijsinnovaties is dat de vrijwilligers die zich aanmelden om mee te doen aan een onderzoek vaak positief tegenover deze ontwikkelingen staan. Zij zijn dus geen representatief testpanel. In de loop der tijd is duidelijk geworden dat een goede toepassing van sociale media aan de volgende vijf voorwaarden moet voldoen, wil het kans maken in het onderwijs:
De kracht van het internet zit hem in "the wisdom of the crowds". Sociale media zijn zo succesvol door de grote gebruikersaantallen.
Het lastige met onderwijsinnovaties is dat de vrijwilligers die zich aanmelden om mee te doen aan een onderzoek vaak positief tegenover deze ontwikkelingen staan. Zij zijn dus geen representatief testpanel. In de loop der tijd is duidelijk geworden dat een goede toepassing van sociale media aan de volgende vijf voorwaarden moet voldoen, wil het kans maken in het onderwijs:
- het moet voordeel hebben
- dat voordeel moet zichtbaar zijn
- het moet eenvoudig zijn in gebruik
- er moet ruimte zijn om ermee te experimenteren
- het moet in zekere zin vertrouwd zijn
E-portfolio's nu al achterhaald
Steeds meer scholen slaan hun gegevens over leerlingen op in zogenaamde e-portfolio's. Dit is uiteraard een praktische manier om verschillende soorten informatie over de leerling te structureren en online beschikbaar te hebben. Zoals ze nu echter gebruikt worden, zal volgens dr. Sloep de beperkte actualiteit en volledigheid een steeds groter probleem worden. Een e-portfolio geeft immers alleen een beeld van het offline gedrag van een leerling. In een tijd waarin steeds meer digitaal geleerd wordt en leerlingen vooral online sporen achter laten, schiet het e-portfolio volgens de wetenschapper schromelijk tekort.
Steeds meer scholen slaan hun gegevens over leerlingen op in zogenaamde e-portfolio's. Dit is uiteraard een praktische manier om verschillende soorten informatie over de leerling te structureren en online beschikbaar te hebben. Zoals ze nu echter gebruikt worden, zal volgens dr. Sloep de beperkte actualiteit en volledigheid een steeds groter probleem worden. Een e-portfolio geeft immers alleen een beeld van het offline gedrag van een leerling. In een tijd waarin steeds meer digitaal geleerd wordt en leerlingen vooral online sporen achter laten, schiet het e-portfolio volgens de wetenschapper schromelijk tekort.
Pabo-experiment
In een redevoering van de Open Universiteit geeft dr. Sloep een voorbeeld van een succesvolle onderwijsinnovatie op de Pabo. Pabo-studenten konden in dit experiment reflecteren op elkaar via weblogs. De voordelen waren tijdsbesparing voor docenten en meer interactie tussen studenten. Nadelen waren er echter ook: minder intensief contact tussen docent en student. Ook waren sommige studenten terughoudend om met medestudenten vrijuit te "spreken" over hun eigen zwakke punten.
In een redevoering van de Open Universiteit geeft dr. Sloep een voorbeeld van een succesvolle onderwijsinnovatie op de Pabo. Pabo-studenten konden in dit experiment reflecteren op elkaar via weblogs. De voordelen waren tijdsbesparing voor docenten en meer interactie tussen studenten. Nadelen waren er echter ook: minder intensief contact tussen docent en student. Ook waren sommige studenten terughoudend om met medestudenten vrijuit te "spreken" over hun eigen zwakke punten.
Speciaal onderwijs
Er komen steeds meer app's beschikbaar voor leerlingen uit de verschillende clusters van het speciaal onderwijs. Een suggestie van mediacoach Elle Peters voor cluster 3 en 4 is Wordle. Een applicatie waarbij leerlingen oefenen met het benoemen van kernwoorden door middel van een woordwolk.
Er komen steeds meer app's beschikbaar voor leerlingen uit de verschillende clusters van het speciaal onderwijs. Een suggestie van mediacoach Elle Peters voor cluster 3 en 4 is Wordle. Een applicatie waarbij leerlingen oefenen met het benoemen van kernwoorden door middel van een woordwolk.
Voor kinderen met een beperking zijn sociale media enerzijds een uitkomst: zij kunnen op internet hun beperking verbergen en voelen zich veilig en sterk. Dit legt meteen hun eerste kwetsbaarheid bloot: de kans op verslaving is bij deze kinderen extra groot. Daarbij komt dat hun vaardigheden minder ontwikkeld zijn, vergeleken met kinderen van het regulier onderwijs. Ze hebben moeite informatie op de juiste waarde te schatten. De omgang op het speciaal onderwijs is bovendien harder en de leerlingen zijn tegelijkertijd gevoeliger voor afwijzing en manipulatie. Een gevaarlijke combinatie, die goede begeleiding door volwassenen nóg belangrijker maakt.
Tips
- Stichting Mijn Kind Online heeft exclusief voor het speciaal onderwijs een brochure uitgegeven met handige tips voor ouders, leerkrachten én leerlingen zelf.
- Zie de weblog http://www.speciaalonderwijs.wordpress.com/ voor handige toepassingen van ICT in het speciaal onderwijs.
- Zie de site van mediacoach Elle Peters voor meer tips en een lesbrief (V)SO voor het maken van een woordwolk; http://www.wordle.net/
Bronnen
- Sloep, P. Gebruik van sociale media in het onderwijs: wat is wijsheid? Diësrede Open Universiteit, 2011. originele publicatie
- Stichting Mijn Kind Online. Speciaal Onderwijs op internet, brochure 2010.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten