Druk, drukker, drukst
Succes op school is tegenwoordig essentiëel, welke richting je ook op wil. Kinderen moeten presteren. Ouders stellen daarom hoge eisen aan de school van hun kind. Daarbij komt dat hun kennis en bewustzijn over ontwikkelingsstoornissen enorm is gegroeid en uiteraard verwachten ze dit ook van school.
Scholen worden tegenwoordig echter afgerekend op hun opbrengsten, wat consequenties heeft voor passend onderwijs voor kinderen met een ontwikkelingsstoornis. Hoe groter de klas bijvoorbeeld, hoe moeilijker het voor de leerkracht is om te differentiëren. Een leerfabriek is wel het laatste dat kinderen met speciale behoeften nodig hebben.
Het is terecht dat ouders een groot belang hechten aan scholing, maar tegelijkertijd vormen ze zelf 'spitsuurgezinnen' waarin ze hard moeten werken om in economisch zware tijden het hoofd boven water te houden. Dit gaat ten koste van de tijd voor de kinderen. Andere factoren die er van huis uit voor zorgen dat een leerling niet optimaal van onderwijs kan profiteren zijn bijvoorbeeld echtscheiding of het niet spreken van de Nederlandse taal. De leraar krijgt er op die manier steeds meer taken bij.
Intrinsieke motivatie als uitgangspunt
We maken een klein uitstapje in de theorie. In de loop der jaren zijn we anders gaan denken over motivatie. Waar in het verleden de nadruk lag op straf en beloning, gaat het nu bij motivatie veel meer om een drang van binnenuit zoals nieuwsgierigheid. Een leerling is niet meer zoals vroeger een vat waar je als leraar kennis in moet gieten, maar een spons die zichzelf volzuigt wanneer je hem voldoende water geeft. De ontwikkelingen in de ICT bieden hier volop mogelijkheden toe. Het voordeel van dit zelfsturende, intrinsieke principe is dat het uitgaat van wat het kind aankan. Een veelgebruikt uitgangspunt in het speciaal onderwijs.
Nu terug naar de leerkracht. Intrinsiek gemotiveerd leren lijkt op informeel of incidenteel leren. Naar schatting 80% van de kennis die werknemers hebben wordt informeel geleerd, dus voor of na de formele opleiding. Omdat het informeel leren echter zo gemakkelijk gaat, is het een vorm van leren die vaak onderschat wordt. Wellicht moet de leraar het intrinsieke motivatieprincipe ook op zichzelf gaan toepassen? Zit er een ingang in het informele leren?
Leraar is één van de weinige hoog opgeleide beroepen waarvoor geen verplichte nascholing bestaat. Laat de professionaliteit van de leraar nu net een prominente plek hebben op de agenda van dit kabinet. Blijkbaar zijn we niet tevreden met de professionaliteit. Een veelgehoorde suggestie is dat de keten onderzoek-onderwijspraktijk beter moet. Er moet meer evidence-based gewerkt worden.
Een ander punt van zorg is de isolatie van de leraar. Vergeleken met andere beroepsgroepen hebben leraren weinig contact met collega's, wat leidt tot een gebrek aan zelfreflectie. Deskundigen van buitenaf geven ook aan moeite te hebben om de autonome leraar te bereiken.
Professionaliseren gaat niet alleen om gecertificeerde cursusactiviteiten, maar om het up-to-date houden van alle vaardigheden die nodig zijn om het vak uit te voeren. Dit gebeurt door middel van contacten met anderen en ongeplande activiteiten. Deze vorm van professionaliseren krijgt door zijn onzichtbaarheid minder aandacht en is ook lastig te onderzoeken. Op basis van dit artikel zou het de overweging waard zijn dit in de toekomst toch meer te gaan doen...
Bronnen
- Martens, R. De leraar moet vernieuwen, maar kan hij dat? Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 2011.
- Ryan, R. & Deci, E. Self-determination theory and the faciliation of intrinsic motivation, social development and well being. American Psychologist, 2000.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten