Echtscheiding zadelt kinderen met extra taken op

woensdag, 22 september 2010

Uit recente cijfers van REC-Oost Nederland blijkt dat meer dan de helft van de cluster 4-leerlingen opgroeit in afwezigheid van één van beide biologische ouders. De negatieve gevolgen van echtscheiding lijken steeds duidelijker zichtbaar te worden in zorg en onderwijs.

Dat veel kinderen met gescheiden ouders op de één of andere manier problemen krijgen en in sommige gevallen in het cluster 4 onderwijs terechtkomen, is waarschijnlijk geen toeval. Het Tijdschrijft voor Orthopedagogiek besteedde onlangs extra aandacht aan de gevolgen van echtscheiding voor kinderen.

Extra ontwikkelingstaken voor het kindVoor de ontwikkeling van een kind is het een groot voordeel als beide ouders beschikbaar zijn en van elkaar houden. Wanneer deze basis na een echtscheiding niet meer vanzelfsprekend is, kan dit vragen oproepen als “Had ik wel geboren moeten worden?”. Deze vragen verdienen zorgvuldige aandacht. Kinderen van gescheiden ouders hebben extra ontwikkelingstaken te volbrengen. Het proces dat zij doormaken is vergelijkbaar met een rouwproces. Daarbij hoort:

1. Het verstandelijk aanvaarden van het einde van het huwelijk. Sommige kinderen ontkennen de scheiding. Vooral in het begin kan het erg verwarrend zijn als ouders nog vaak bij elkaar over de vloer komen. Gedragsproblemen kunnen voortkomen uit de wens ouders weer samen te laten optreden.
2. Loyaliteitsproblemen en verantwoordelijkheidsgevoelens liggen op de loer. Het kind moet zich echter losmaken van het conflict van ouders.
3. Oplossen van het verdriet (aanvaarden van het verlies, de pijn voelen, aanpassen aan de nieuwe situatie, de vertrokken ouder een nieuwe plek geven)
4. Oplossen van woede en zelfverwijt. Vooral bij pubers is er vaak veel boosheid en speelt de schuldvraag. Dit is een manier van controle houden. Met het niet-accepteren blijft de mogelijkheid open de scheiding ongedaan te maken.
5. Aanvaarden van het definitieve. Pas dan is het mogelijk verder te leven.
6. Vormen van realistische relaties. Ongeacht het gedrag van ouders, mag het kind de ouder ‘nemen zoals deze is’. Het ontkennen van een ouder is als het ontkennen van een deel van zichzelf. Dat veroorzaakt innerlijke spanning.

Extra taken voor de ouderKinderen kunnen dit alles niet alleen. Zij willen in de meeste gevallen simpelweg dat alles weer wordt zoals vroeger. Ouders hebben uiteraard te maken met hun eigen verwerkingsproces, maar een scheiding vraagt nu juist extra inzet van hen in de dagelijkse opvoeding. Het lijkt erop dat veel ouders over onvoldoende informatie en vaardigheden beschikken om hun kinderen goed te begeleiden in de nieuwe ontwikkelingstaken. Het gevolg kan zijn dat kinderen de scheiding niet goed verwerken en zelf problemen krijgen. In hoeverre de toenemende afwezigheid van één van beide biologische ouders daadwerkelijk te maken heeft met de groei van het cluster 4 onderwijs is lastig te onderzoeken.

Het goede nieuws is tenslotte, dat wanneer de juiste aandacht besteed wordt aan bovenstaande extra ontwikkelingstaken, een scheiding niet tot problemen hoeft te leiden. Meer onderzoek is echter nodig om de effectiviteit van specifieke ondersteuningsinterventies te meten.

Bron:

• Van den Berg, T. Echtscheiding: gevolgen voor kinderen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek. 2010