donderdag, 03 februari 2011
In de zomer van 2011 wordt gestart met een landelijke proef waarbij peuters met een leerachterstand al vóór de leerplichtige leeftijd naar school kunnen. Doel van de proef is om het niveau van jonge kinderen met een (taal)achterstand vroegtijdig en spelenderwijs te verbeteren, zodat deze kinderen geen valse start maken op het moment dat ze naar de basisschool gaan.Uit promotie-onderzoek van Anna Scheele van de Universiteit Utrecht blijkt dat vooral Turkse en Marokkaanse kinderen vaak met een aanzienlijke taalachterstand aan de basisschool beginnen. Verrassend genoeg maakt het daarbij niet uit of er thuis Turks, Marokkaans of Nederlands gesproken wordt. Ook intelligentie speelt hierbij geen rol.
Voorlezen en gesprekjes voeren thuis
Wat wél van invloed is op de taalvaardigheid bij aanvang van school, is het gebruik van taal thuis. Hoe meer kinderen worden voorgelezen en bijvoorbeeld gesprekken voeren met de ouders over meegemaakte gebeurtenissen, hoe beter de taalvaardigheid. Ook het effect van zogenaamde ‘academische taal’ is aangetoond. Dat wil zeggen dat je het kind aanspreekt als volwaardige gesprekspartner in plaats van in kindertaal. Of er ook (ongunstige) neveneffecten zijn van dit soort taalgebruik is echter niet bekend.
Wat wél van invloed is op de taalvaardigheid bij aanvang van school, is het gebruik van taal thuis. Hoe meer kinderen worden voorgelezen en bijvoorbeeld gesprekken voeren met de ouders over meegemaakte gebeurtenissen, hoe beter de taalvaardigheid. Ook het effect van zogenaamde ‘academische taal’ is aangetoond. Dat wil zeggen dat je het kind aanspreekt als volwaardige gesprekspartner in plaats van in kindertaal. Of er ook (ongunstige) neveneffecten zijn van dit soort taalgebruik is echter niet bekend.
Hbo'ers voor de groep
De onderwijsminister baseert haar experiment op een advies van de Onderwijsraad, waarin werd gepleit voor een “rijk aanbod voor alle driejarigen op de basisschool, gedurende vijf ochtenden in de week”. Het verschil met het reguliere aanbod op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven zal onder andere zijn dat in deze proef hoofdzakelijk hbo’ers in plaats van mbo’ers de begeleiding verzorgen.
De onderwijsminister baseert haar experiment op een advies van de Onderwijsraad, waarin werd gepleit voor een “rijk aanbod voor alle driejarigen op de basisschool, gedurende vijf ochtenden in de week”. Het verschil met het reguliere aanbod op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven zal onder andere zijn dat in deze proef hoofdzakelijk hbo’ers in plaats van mbo’ers de begeleiding verzorgen.
Niet voor alle doelgroepen geschikt
Uit een ander onderzoek van de Universiteit van Tilburg blijkt dat Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) de achterstand van sommige groepen leerlingen kleiner kan maken. Expliciet wil dit zeggen dat kinderen van laagopgeleide ouders een iets snellere taalontwikkeling doormaken wanneer zij VVE hebben gekregen. Ook hebben ze later iets betere schoolresultaten. Echter, het aangetoonde verschil heft de achterstand niet volledig op en helaas gaan de resultaten niet op voor kinderen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond. Of uitgerekend de groep met de grootste taalachterstand dus wel zal profiteren van de proef van het ministerie, valt nog te bezien. Het is te hopen dat de proef nieuwe inzichten zal geven in de doelgroep waarbij een dergelijke aanpak past. En welke toevoegingen nodig zijn om ook Turkse en Marokkaanse kinderen te laten profiteren.
Uit een ander onderzoek van de Universiteit van Tilburg blijkt dat Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) de achterstand van sommige groepen leerlingen kleiner kan maken. Expliciet wil dit zeggen dat kinderen van laagopgeleide ouders een iets snellere taalontwikkeling doormaken wanneer zij VVE hebben gekregen. Ook hebben ze later iets betere schoolresultaten. Echter, het aangetoonde verschil heft de achterstand niet volledig op en helaas gaan de resultaten niet op voor kinderen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond. Of uitgerekend de groep met de grootste taalachterstand dus wel zal profiteren van de proef van het ministerie, valt nog te bezien. Het is te hopen dat de proef nieuwe inzichten zal geven in de doelgroep waarbij een dergelijke aanpak past. En welke toevoegingen nodig zijn om ook Turkse en Marokkaanse kinderen te laten profiteren.
Ethische discussie
Uit verschillende onderzoeken komt duidelijk het belang van taalontwikkeling naar voren. School vraagt heel veel van de taalvaardigheid van kinderen, omdat daar kennis verworven moet worden over abstracte onderwerpen, zoals aardrijkskunde, biologie en geschiedenis. Ondanks het breed erkende belang van taal maakt de aankondiging van de plannen rondom deze proef in Nederland een ethische discussie los: is dit nu echt nodig? Mag een kind niet gewoon kind zijn? Van belang is te vermelden dat deelname aan het programma volledig vrijwillig is. Onderzoek zal moeten uitwijzen wat zinvol, wenselijk en noodzakelijk is om leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden op school. Waarover echter geen twijfel bestaat is dat samenwerking en afstemming met peuterspeelzalen essentieel is voor goede prestaties op de basisschool.
Uit verschillende onderzoeken komt duidelijk het belang van taalontwikkeling naar voren. School vraagt heel veel van de taalvaardigheid van kinderen, omdat daar kennis verworven moet worden over abstracte onderwerpen, zoals aardrijkskunde, biologie en geschiedenis. Ondanks het breed erkende belang van taal maakt de aankondiging van de plannen rondom deze proef in Nederland een ethische discussie los: is dit nu echt nodig? Mag een kind niet gewoon kind zijn? Van belang is te vermelden dat deelname aan het programma volledig vrijwillig is. Onderzoek zal moeten uitwijzen wat zinvol, wenselijk en noodzakelijk is om leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden op school. Waarover echter geen twijfel bestaat is dat samenwerking en afstemming met peuterspeelzalen essentieel is voor goede prestaties op de basisschool.
Zie ook artikel Spelend Leren
Bronnen
- Website Nieuwsbank [accessed februari 2011] www.nieuwsbank.nl Peuters naar het basisonderwijs. volledig artikel
- Scheele, A. Home language and mono- and bilingual children’s emergent academic language: A longitudinal study of Dutch, Moroccan-Dutch, and Turkish-Dutch 3- to 6-year-olds. Proefschrift Universiteit Utrecht, 2010. samenvatting proefschrift
- Henrichs, L. Academic language in early childhood interactions. A longitudinal study of 3- to 6-year-old Dutch monolingual children. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 2010. samenvatting proefschrift
- Schilt-Mol, van T. Voor- en Vroegschoolse Educatie verzacht onderwijsachterstand peuters. IVA en Babylon i.s.m. Universiteit van Tilburg, 2008. samenvatting onderzoek
Geen opmerkingen:
Een reactie posten