woensdag, 31 augustus 2011
Zestig procent van de pogingen een stiefgezin op te bouwen mislukt. Al gauw wordt de "boze stiefmoeder" als schuldige aangewezen. In het Tijdschrift voor Orthopedagogiek werd onlangs uitgebreid aandacht besteed aan de complexe rol van de stiefmoeder. Nieuwe gezinsconstellaties blijken niet alleen lastig voor de kinderen, ook stiefmoeders worstelen met hun rol. En wat blijkt, steun voor de stiefmoeder betekent uiteindelijk ook steun voor het kind!
Negatieve gevoelens worden gemakkelijk op stiefmoeders geprojecteerd, wellicht omdat we moeders niet graag met negatieve zaken associëren. Moederliefde wordt wereldwijd geïdealiseerd en stiefmoeders worden aan dit ideaal afgemeten. Zij maken echter geen eerlijke start. Kortom, een onmogelijke opgave. Vooral stiefmoeders zonder eigen kinderen kunnen zelf ook onrealistische verwachtingen hebben van de nieuwe gezinsrelaties. Voor vrouwen die graag moeder hadden willen worden, kan het een kans zijn alsnog een droom te realiseren. Hun hoge verwachtingen maken hen echter ook extra kwetsbaar voor teleurstellingen.
Kind reageert zich af
Aangezien tachtig procent van de kinderen na de scheiding bij hun moeder blijft wonen, krijgen ze voornamelijk in de weekenden bij hun vader te maken met stiefmoeders. Een kind kan zich aan de kant gezet voelen bij de introductie van papa's nieuwe partner. Het is niet verwonderlijk dat een kind dan moeilijk gedrag kan laten zien. Vaak zijn kinderen toch al niet zo gesteld op veranderingen, en een nieuwe moeder, daar hebben ze al helemaal niet om gevraagd! Je kunt niet van een kind verwachten dat het het verlies van 'het vertrouwde' aanwijst als oorzaak van zijn opstandige gedrag; een kind zal eerder naar de stiefmoeder wijzen. Dit vraagt om veel hulp en steun, maar ook om inlevingsvermogen van de volwassenen. Een extra zware taak voor een stiefmoeder, wanneer het kind zijn woede en verdriet op haar projecteert.
Aangezien tachtig procent van de kinderen na de scheiding bij hun moeder blijft wonen, krijgen ze voornamelijk in de weekenden bij hun vader te maken met stiefmoeders. Een kind kan zich aan de kant gezet voelen bij de introductie van papa's nieuwe partner. Het is niet verwonderlijk dat een kind dan moeilijk gedrag kan laten zien. Vaak zijn kinderen toch al niet zo gesteld op veranderingen, en een nieuwe moeder, daar hebben ze al helemaal niet om gevraagd! Je kunt niet van een kind verwachten dat het het verlies van 'het vertrouwde' aanwijst als oorzaak van zijn opstandige gedrag; een kind zal eerder naar de stiefmoeder wijzen. Dit vraagt om veel hulp en steun, maar ook om inlevingsvermogen van de volwassenen. Een extra zware taak voor een stiefmoeder, wanneer het kind zijn woede en verdriet op haar projecteert.
De kwetsbaarheden van de stiefmoeder
Daarbij komen voor de stiefmoeder nog andere moeilijkheden:
Daarbij komen voor de stiefmoeder nog andere moeilijkheden:
- Naast verliefdheid heeft ze ook te maken met haar eigen verlies, namelijk het opgeven van de droom van een "eigen" gezin.
- De stiefmoeder heeft zich niet, zoals een biologische moeder, maandenlang geestelijk en lichamelijk kunnen voorbereiden op de komst van het kind, laat staan een band ermee op kunnen bouwen. Hierbij moet de invloed van lichamelijke nabijheid niet worden onderschat. Naast uiterlijke en gedragskenmerken, herkennen stiefmoeder en kind elkaar bovendien niet aan de geur. Onderzoek naar het effect van familiegeur op de onvoorwaardelijke liefde voor biologische kinderen is nog in volle gang.
- De druk die ondanks al deze moeilijkheden op haar ligt, brengt vaak veel spanningen met zich mee, wat kan doorwerken in haar eigen gedrag.
Loyaliteit
Het onderscheid tussen verticale (ouder-kind) en horizontale loyaliteit (partners, vrienden) is ook van belang voor het begrijpen van stiefsituaties. Verticale loyaliteit is voor kinderen essentieel. Wanneer het kind het idee heeft dat dit in het gedrang komt doordat vader een relatie met stiefmoeder wil, kan dit uitmonden in claimgedrag en jaloezie. Stiefmoeders moeten leren accepteren dat de verticale loyaliteit voorrang heeft op de horizontale. Een goede balans tussen geven en nemen is erg belangrijk.
Het onderscheid tussen verticale (ouder-kind) en horizontale loyaliteit (partners, vrienden) is ook van belang voor het begrijpen van stiefsituaties. Verticale loyaliteit is voor kinderen essentieel. Wanneer het kind het idee heeft dat dit in het gedrang komt doordat vader een relatie met stiefmoeder wil, kan dit uitmonden in claimgedrag en jaloezie. Stiefmoeders moeten leren accepteren dat de verticale loyaliteit voorrang heeft op de horizontale. Een goede balans tussen geven en nemen is erg belangrijk.
Vader is spil
Uit bovenstaande vloeit voort dat de rol van de vader tamelijk bepalend is voor het succes. Hij is de spil in de nieuwe situatie en moet hier ook de verantwoordelijkheid voor dragen, bijvoorbeeld dat iedereen in huis elkaar respectvol behandelt. Lastig is dat vrouwen zich van nature vaker verantwoordelijk voelen voor de sfeer en de verhoudingen in huis. De auteur wil vaders aansporen hun waardering en bevestiging expliciet uit te dragen richting hun partner. Zonder deze steun is de kans groot dat haar kwetsbaarheden die van het kind raken en dat de negatieve gevoelens bij de stiefmoeder de overhand krijgen. Professionele hulp, liefst in systeemverband, kan dan een uitkomst zijn.
Uit bovenstaande vloeit voort dat de rol van de vader tamelijk bepalend is voor het succes. Hij is de spil in de nieuwe situatie en moet hier ook de verantwoordelijkheid voor dragen, bijvoorbeeld dat iedereen in huis elkaar respectvol behandelt. Lastig is dat vrouwen zich van nature vaker verantwoordelijk voelen voor de sfeer en de verhoudingen in huis. De auteur wil vaders aansporen hun waardering en bevestiging expliciet uit te dragen richting hun partner. Zonder deze steun is de kans groot dat haar kwetsbaarheden die van het kind raken en dat de negatieve gevoelens bij de stiefmoeder de overhand krijgen. Professionele hulp, liefst in systeemverband, kan dan een uitkomst zijn.
Bron
- Manneke, A. De stiefmoeder in beeld. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 2011.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten